Hệ thống cản nước mưa ngập vào nhà tốt nhất

Nguyên do vấn đề ngập lụt nghiêm trọng ở TP HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước với sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù sỡ hữu vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế nước nhà, nhưng lại nằm trên một nền đất thấp và dễ dàng bị ngập vì mưa to, nước lũ thượng nguồn hay triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% diện tích toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, hiện nay tại rất nhiều điểm trong thành phố sẽ có nguy cơ ngập ngày một trầm trọng hơn. Cả thành phố hiện nay có tất cả 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. ở tương lai, rắc rối ngập úng của thành phố có thể còn nặng nề hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng vào thành phố này. Một báo cáo khác của những nhà chuyên gia khí tượng trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã ghi tên TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Căn do tạo ra ngập lụt, thủy triều ngập càng ngày càng cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa chiếm kênh rạch làm mất những dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã khai triển nhiều dự án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa nói đến đại kế hoạch trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn làm chủ đầu tư.

Nhưng nguyên do chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan ở việc lập kế hoạch, với trình độ chưa đủ tầm hoặc chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các dự án chống ngập trong Tp.HCM tuy nhiên xem ra không hiệu quả.

Các chuyên gia chống ngập thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua đã tìm kiếm các giải pháp muộn màng, chắp vá, thiếu gắn kết đồng bộ giữa những kế hoạch quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, tầm nhìn dài hạn ở quy hoạch và xây dựng vẫn không đủ đáp ứng mục đích thực tại đã dẫn tới tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố ngày càng trầm trọng hơn.

Nhiều hệ thống cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố mới xây dựng đã biến thành bể chứa nước với mực nước ngập cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to không đạt kết quả như mong đợi.

Nhiều công trình cống có diện tích không phù hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập lụt bởi các trận mưa lớn và rút chậm ở thời gian dài.

Hệ thống ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa không những làm gia tăng lượng nước mưa chảy trên bề mặt vì không thể thấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng trung bình hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của các nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự thay đổi về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy mạnh quá trình bốc hơi của nước làm gia tăng cả về số lượng và quy mô các cơn mưa nhiệt đới ở khu vực. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 tới năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tục số lượng những đợt mưa cực lớn.

Đất lún ở HCM gây hỏng đường

Bất chấp rất nhiều những nỗ lực quốc tế và trong nước nhằm giải quyết vấn đề ngập lụt, hiện vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Những nhà nghiên cứu quốc tế thường có xu hướng quan tâm thuần tuý đến rắc rôi biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi những đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý tới vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà không nhớ đến mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Điển hình là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hoặc sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã khiến cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. giải pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – những cách thức vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Những biện pháp chống ngập 

Đã có rất nhiều biện pháp khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là những giải pháp mang tính dự án công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao chắc chắn, xây cống chống triều cường… Nhưng, ở môi trường nguồn lực tài chính có khiêm phí như hiện nay thì những biện pháp này sẽ khó có thể triển khai toàn diện và kịp thời. 

Tuy nhiên từ những nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì cách thức khơi thông các hệ thống thoát nước thiên nhiên và đầu tư nâng cấp hệ thống thoát nước, cần phải được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện những dự án đê bao vững chắc thì cần nghĩ tới biện pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.